Bινσάντο, το «άγιο» κρασί της Σαντορίνης

Γνωρίστε το διάσημο, λιαστό κρασί που γεννιέται κάθε χρόνο από τις θρυλικές «κουλούρες» της γης του ηφαιστείου

Του Δημήτρη Χατζηνικολάου, oινολόγου

Τα ωραιότερα πράγματα στη ζωή είναι συνήθως αυτά που δεν φαίνονται, ενώ τα γευστικότερα είναι εκείνα που μας ταξιδεύουν στην πραγματικότητα του ονείρου. Ενα σύντομο σεργιάνι στις ομορφιές του Αιγαίου, αποδεικνύει ξεκάθαρα «του λόγου το αληθές».

Αξίζει λοιπόν να πάρουμε μαζί το δύσβατο αλλά μεθυστικό εκείνο μονοπάτι, που οδηγεί αθόρυβα και επιβλητικά στο καταπράσινο ξέφωτο του γηραιότερου αμπελώνα στις Κυκλάδες. Πρόκειται για το μοναδικό αμπελοτόπι της Σαντορίνης, που αιώνες τώρα δεσπόζει πεισματικά στο πέρασμα του χρόνου και συνεχίζει ακόμα και σήμερα να γοητεύει και τους πλέον απαιτητικούς ουρανίσκους. Σίγουρα θα έχετε ακούσει για το λιαστό κρασί του διάσημου αυτού νησιού, που γεννιέται κάθε χρόνο από τις θρυλικές «κουλούρες» της γης του ηφαιστείου, δηλαδή τις αμπελιές σχήματος καλαθιού, που ακουμπάνε νωχελικά στα χώματα της λάβας.

Πρόκειται για ένα προϊόν παγκόσμιας εμβέλειας με μια γλυκιά μοναδικότητα που ακούει στο όνομα vinsanto. Βέβαια, η ξενόγλωσση επωνυμία του χρονολογείται από την εποχή της Ενετοκρατίας, όπου σε χάρτες του αρχιπελάγους αλλά και σε περιηγητικά κείμενα του 16ου αιώνα, βρέθηκαν γραμμένες οι επωνυμίες Santo Erini για το νησί και vin Santo για το γλυκό κρασί που παράγει.

Σήμερα, στην ελληνική νομοθεσία, το Vinsanto που υποδηλώνει την γεωγραφική Ονομασία Προέλευσής του, δηλαδή της καταγωγής του, αποτελεί υποχρεωτική και αποκλειστική ένδειξη στις ετικέτες των εμφιαλωμένων λιαστών κρασιών του νησιού, τα οποία, φυσικά, πληρούν τις νομοθετικές προϋποθέσεις και τις καθορισμένες αμπελοοινικές συνθήκες που προβλέπονται για τη δημιουργία του.

Ποιο είναι όμως το κρυφό μυστικό της θρυλικής πορείας των κυκλαδίτικων σταφυλιών, που εδώ και χιλιάδες χρόνια μεγαλουργούν διαχρονικά μέσα στο άνυδρο περιβάλλον του νησιού; Για τις γνωστές ποικιλίες Ασύρτικο, Αθήρι, Αηδάνι και Μαντηλάρι, αλλά και για τις σπανιότερες όπως το Μαυροτράγανο και το Μαυράθηρο, που γλυκαίνουν αργά και υπομονετικά στο αφιλόξενο έδαφος της θηραϊκής γης, υπάρχει ένα φαινόμενο που χαρίζει κυριολεκτικά ζωή στα αμπέλια. Πρόκειται για την πολυπόθητη δροσιά της πρωινής ομίχλης που αναδύεται από τη γαλήνη της Καλντέρας, ανακουφίζοντας αποτελεσματικά το διψασμένο κλήμα που τελικά σώζεται και επιβιώνει χάριν της ζωηφόρου αυτής υγρής ένεσης που του κάνει η Φύση.

Οι μοναδικές "κουλούρες" της Σαντορίνης, οι αμπελιές δηλαδή σε σχήμα καλαθιού, που ακουμπάνε νωχελικά στα χώματα, για να προφυλάσσουν τον πολύτιμο καρπό τους από τους αέρηδες.

Ετσι, μετά τον επίπονο τρύγο που πραγματοποιείται χειρωνακτικά μέσα στην κάψα του καλοκαιριού, τα σταφύλια που θα γεννήσουν το Vinsanto πλαγιάζουν πάνω στη γη του ηφαιστείου, δανείζοντας εθελοντικά την υδάτινή τους φορεσιά για είκοσι περίπου μέρες, στο χώμα που τα γέννησε. Ετσι, όλες τις νύχτες του καλοκαιριού, σαν καταλαγιάσει ο θόρυβος του κόσμου, τ' αστέρια κατεβαίνουν στο μπαλκόνι του Αιγαίου, για να κάνουν παρέα στις ηλιοκαμένες ρώγες, λίγο πριν κοιμηθούν ανέμελα δίπλα στους γαλάζιους τρούλους των εκκλησιών.

Στη συνέχεια σταφιδιασμένες, εξαντλημένες αλλά παράφορα γλυκές, μαζεύονται προσεκτικά με δίχτυα, και οδηγούνται στα οινοποιεία για να αντικρίζουν καλόπιστα τα δρύινα βαρέλια της ζύμωσης. Εδώ, ο πολύτιμος χυμός τους νοικιάζει για ένα μήνα τα ξύλινα δώματα των πεντακοσίων λίτρων της κάναβας, όπου καλείται να μετατρέψει την γλύκα του σε πνεύμα του οίνου, πασχίζοντας να αποδείξει σε όλους μας, την φυσική του ηφαιστιογενή υπεροχή.

Το αλκοόλ του φρέσκου Vinsanto φυσιολογικά δεν ξεπερνά το 12% κατ' όγκο, ενώ τα πρώτα αρωματικά του σκιρτήματα γίνονται αντιληπτά πάνω στο χρόνο. Η διετής του παλαίωση, τόσο μέσα στο δρύινο σπίτι του, όσο και στην πλαγιαστή φιάλη για 12 τουλάχιστον μήνες, το προικίζουν με σπάνιο μπουκέτο που προκαλεί ταυτόχρονα σεβασμό και ζήλια.

Ετσι, η ιερότητα του κρασιού αυτού, που δεν έχει ταίρι άλλο σε όλο τον κόσμο, ενέπνευσε κάποιους «επιτήδειους» αντιγραφείς, που ρίχνοντας στην αγορά διάφορα γλυκά κρασιά εισαγωγής, προσπάθησαν να τσαλακώσουν την τόσο πολύτιμη αλλά και ευάλωτη στον τουριστικό «πυρετό» βελούδινη αυτή γεύση της παράδοσης.

Ωστόσο, τα σπάνια αρώματα των αυθεντικών λιαστών κρασιών της Σαντορίνης, που θυμίζουν μέλι, σταφίδα, καρύδι και σύκο, σαν τις ξύλινες πόρτες των αρχοντικών που σπάνια κλειδώνουν, με χαρά δέχονται σήμερα να ξεναγήσουν μέσα από το κολονάτο ποτήρι της κλειστής τουλίπας, όλους εκείνους που επιθυμούν να ταξιδέψουν πέρα από τα όρια του ουρανίσκου.

Σήμερα εκτός από τα 15 επώνυμα και εμφιαλωμένα Vinsanto μικρών και μεγάλων παραγωγών που κυκλοφορούν ελεύθερα ανάμεσά μας, υπάρχουν και διάφορα λιαστά κρασιά χωρικής οινοποίησης που θα συναντήσετε στο νησί.

Ομως η γλύκα, το χρώμα, η συσκευασία, τα χρόνια παλαίωσης, η τιμή και η γεύση, διαφέρουν τόσο πολύ μεταξύ τους, ώστε δίνουν την ευκαιρία σε κάθε μάχιμο ουρανίσκο της ζωής, να πάρει μέρος στο κυκλαδίτικο αυτό πεντοζάλη των αισθήσεων.

Πάντως, το γνήσιο και γηραιό Vinsanto παίρνει τα χρώματα του ουρανού, όταν ο ήλιος δύει. Τέτοια ηλιοβασιλέματα όπως και τόσα άλλα γλυκά κρασιά είναι γεμάτη η Ελλάδα. Η Σαντορίνη όμως, με το απαράμιλλο λιαστό κρασί της, έχει κερδίσει στο «Λόττο» του θαυμασμού, την πρώτη θέση. Κλείστε λοιπόν και εσείς μια θέση παράθυρο στην first class των αυθεντικών γεύσεων της χώρας, για ένα ταξίδι στο όνειρο.

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_oiko1_1_17/02/2005_121903