Ξεκίνησε στις αρχές του ’70 ως χαρμάνι Ξινόμαυρου και Αγιωργίτικου και το ’86 προστέθηκε Μανδηλαριά. Από τις αρχές του ’90, η Κάβα αποτελεί χαρμάνι Ξινόμαυρου και κοσμοπολίτικων ποικιλιών από τα αμπελοτόπια της οικογένειας Μπουτάρη ανά την Ελλάδα.
Ο δρ Γιάννης Βογιατζής, που οινοποιεί στην εταιρεία Μπουτάρη από την εσοδεία του 1985, απαντώντας στην ερώτησή μου εάν η Κάβα είναι κρασί μπορντολέζικης λογικής, απάντησε: «Όχι μόνο μπορντολέζικης, διότι assemblage εφαρμόζουν παντού στη Γαλλία. Ένα βασικό στοιχείο του οινολόγου είναι να δοκιμάζει και να μπορεί να χαρμανιάζει. Τίποτα δεν είναι εύκολο και προφανές, πρέπει τα κρασιά που ταιριάζεις να λειτουργούν συμπληρωματικά το ένα με το άλλο, αλλιώς θα έχουμε πλαδαρό αποτέλεσμα. Η Κάβα είναι ερυθρό ισορροπημένο κρασί με δυνατότητα παλαίωσης, που ανάλογα με τη χρονιά αλλάζει και εκφράζει την τέχνη του οινοποιού. Δεν μας ενδιαφέρουν τα ποσοστά κάθε ποικιλίας, αυτά αφορούν μόνο τον οινοποιό. Στόχος είναι η ισορροπία».
Η δοκιμή έγινε με εσοδείες από το 1976 έως το 2013, ξεκινώντας από την παλαιότερη, λόγω του ότι οι πιο πρόσφατες ήταν έντονα τανικές. Όλα μεταγγίστηκαν κι έμειναν περίπου δύο ώρες για αερισμό. Ξαναδοκιμάστηκαν μετά από 24 και 48 ώρες, για να διαπιστώσουμε την εξέλιξή τους. Το οξυγόνο έδρασε ευεργετικά. Αν την πρώτη μέρα τα δοκιμάσαμε, τις δύο επόμενες τα απολαύσαμε! Παράλληλα με τη δοκιμή, ανατρέχαμε σε πολιτικές και πολιτιστικές μνήμες κάθε χρονιάς, τις οποίες θεώρησα σκόπιμο να καταγράψω, μετατρέποντας έτσι μια απλή γευστική δοκιμή σε μηχανή του χρόνου.
1976
Τον Μάιο, σκοτώνεται σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στη λεωφόρο Βουλιαγμένης ο Αλέξανδρος Παναγούλης. Τον Ιούλιο ανατρέπεται στην Αργεντινή η εκλεγμένη κυβέρνηση Περόν από τις ένοπλες δυνάμεις, με επικεφαλής τον στρατηγό Βιδέλα. Κυκλοφορεί στη Μεγάλη Βρετανία το πρώτο single των Sex Pistols, με τίτλο «Anarchy in the U.K.».
→ Όσες φορές κι αν το δοκιμάσαμε, μας κέρδισε η δεύτερη νεότητά του. Βαθύ ρουμπινί χρώμα, μέτριας έντασης μύτη, ευγενικό και όμορφα εξελιγμένο στο στόμα. Μια χρονιά που όλοι ξεχωρίσαμε. Ό,τι καλύτερο μπορεί να συμβεί στην αφετηρία μιας εξαντλητικής δοκιμής.
1977
Τον Ιανουάριο, εγκαινιάζεται το Centre George Pompidou στο Παρίσι. Τον Νοέμβριο, ο καθηγητής Μανόλης Ανδρόνικος ανακαλύπτει τον τάφο του Φιλίππου Β΄ στη Βεργίνα. Πρεμιέρα για την ταινία «Star Wars» (Πόλεμος των Άστρων) του George Lucas, με τους Σερ Άλεκ Γκίνες, Χάρισον Φορντ και Μαρκ Χάμιλ.
→ Σχετικά αδύναμο. Εξελιγμένο κεραμιδί χρώμα, αρώματα κλεισούρας και στόμα μέτριας έντασης.
1978
Τον Μάιο, βρίσκεται νεκρός στη Ρώμη ο πρώην Ιταλός πρωθυπουργός Άλντο Μόρο, που είχε απαχθεί δύο μήνες νωρίτερα. Τον Ιούνιο ισχυρός σεισμός χτυπά τη Θεσσαλονίκη αφήνοντας πίσω 49 νεκρούς. Το αγγλικό συγκρότημα Dire Straits κάνει το δισκογραφικό ντεμπούτο του.
→ Ωραία γήινα αρώματα, με μανιτάρι και φρεσκοτριμμένο μαύρο πιπέρι να ξεχωρίζουν. Βελούδινες τανίνες, καλή οξύτητα, επίγευση με νότες πάπρικας.
1979
Τον Φεβρουάριο, επιστρέφει στην Τεχεράνη ο Αγιατολάχ Χομεϊνί και αναλαμβάνει την εξουσία στο Ιράν. Τον Οκτώβριο απονέμεται στον Οδυσσέα Ελύτη το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Κυκλοφορεί το διπλό άλμπουμ των Pink Floyd «The Wall», το οποίο τρία χρόνια αργότερα έγινε ταινία από τον Άλαν Πάρκερ.
→ Το Ξινόμαυρο ξεχωρίζει. Αρώματα λιαστής ντομάτας, γλυκόριζας και μανιταριών. Στο στόμα, μαγειρεμένη ντομάτα και γλυκά μπαχαρικά. Κάποιος από την παρέα λαχτάρησε μια φραγκόκοτα με ρόδι, για να το συνδυάσει.
1981
Τον Ιούλιο, κυκλοφορεί στην αγορά ο πρώτος προσωπικός υπολογιστής από την IBM. Τον Οκτώβριο οι κάλπες βγάζουν πρώτο κόμμα στις βουλευτικές εκλογές το ΠΑΣΟΚ, με ποσοστό 48%. Πρεμιέρα για την ταινία «Chariots of Fire» (Δρόμοι της φωτιάς), που τιμήθηκε με τέσσερα βραβεία Όσκαρ, ανάμεσά τους αυτό της μουσικής του Βαγγέλη Παπαθανασίου.
→ Αρκετά πιο έντονη και διαφορετική μύτη από τα προηγούμενα, με κυρίαρχα το ωμό κρέας και το μοσχοκάρυδο. Κρασί που συντροφεύει κρύες, χειμωνιάτικες νύχτες.
1985
Τον Μάιο, στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης στο στάδιο Χέιζελ των Βρυξελλών, βρίσκουν τον θάνατο 39 φίλαθλοι της Γιουβέντους. Τον Ιούνιο, λίγο μετά την απογείωση από το αεροδρόμιο του Ελληνικού, γίνεται αεροπειρατία στο αεροσκάφος της TWA με προορισμό τη Ρώμη. Κυκλοφορεί το δεύτερο άλμπουμ των Smiths, με τίτλο «Meat is Murder».
→ Περισσότερο εξελιγμένο από την εσοδεία του ’81. Στη μύτη κυριαρχούν βρεγμένα φύλλα, μανιτάρι και νύξεις αποξηραμένου γαρίφαλου. Στο στόμα μπερδεύει. Δείχνει να έχει ένταση, χωρίς να υποστηρίζεται στην επίγευση.
1986
Τον Απρίλιο, σκορπίζει τρόμο στην Ευρώπη η έκρηξη του πυρηνικού αντιδραστήρα στο Τσέρνομπιλ της ΕΣΣΔ. Τον Ιούνιο, στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου στο Μεξικό διεξάγεται ένας από τους συγκλονιστικότερους αγώνες ποδοσφαίρου στην ιστορία, ανάμεσα στην Αργεντινή και την Αγγλία. Τον Σεπτέμβριο σεισμοί στην Καλαμάτα με θύματα και μεγάλες υλικές ζημιές. Επτά βραβεία Όσκαρ για την ταινία «Out of Africa» (Πέρα από την Αφρική) του Σίντνεϊ Πόλακ.
→ Η «είσοδος» της Μανδηλαριάς έχει ως αποτέλεσμα ένα εντελώς διαφορετικό κρασί, με πιο στιβαρό προσανατολισμό. Ταυτόχρονα, προσδιορίζεται νομοθετικά η χρήση της ένδειξης «Κάβα» (ΦΕΚ 512, 22 Σεπτεμβρίου 1987). Μας ξάφνιασε ευχάριστα η αλλαγή, το ξεχωρίσαμε.
1987
Τον Ιούνιο, η ελληνική ομάδα κατακτά την πρώτη θέση στο Ευρωμπάσκετ της Αθήνας. Φρενίτιδα από το τελικό 103-101. Τον Δεκέμβριο, συμφωνία για τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην ΕΣΣΔ. Κυκλοφορεί το άλμπουμ του Prince με τίτλο «Sign O’ the Times».
→ Το Ξινόμαυρο δείχνει να υπερτερεί, όμως πρόκειται για μια κακή χρονιά. Ανισόρροπη μύτη και στόμα. Ο καύσωνας του ’87 έμεινε στην ιστορία, και αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στο κρασί.
1989
Τον Νοέμβριο, πέφτει το Τείχος του Βερολίνου και η πόλη επανενώνεται μετά σχεδόν τρεις δεκαετίες. Λίγους μήνες νωρίτερα, στην Ελλάδα ορκίζεται νέα κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Τζαννή Τζαννετάκη, υποστηριζόμενη από ΝΔ, Συνασπισμό της Αριστεράς και ΚΚΕ. Όσκαρ πρωτότυπου σεναρίου στην ταινία «Dead Poets Society» (Ο κύκλος των χαμένων ποιητών), με πρωταγωνιστές τους Ρόμπιν Γουίλιαμς και Ίθαν Χοκ.
→ Αινιγματικό κρασί, σπαζοκεφαλιά το πάντρεμα με φαγητό. Μυρωδιά ιωδίου και ευκαλύπτου, με νύξεις σοκολάτας στο τελείωμα. Πιθανόν να ταιριάζει σε κάποιους που αναζητούν πούρο και brandy μετά το δείπνο.
1990
Τον Απρίλιο, ορκίζεται πρωθυπουργός ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, μετά τη νίκη της ΝΔ στις βουλευτικές εκλογές με ποσοστό 46,8%. Τον Αύγουστο ξεκινάει ο Πόλεμος του Κόλπου, μετά την πρόσφατη ιρακινή εισβολή στο Κουβέιτ. Η Σινέντ O’ Κόνορ κυκλοφορεί το άλμπουμ «I Do Not Want What I Haven’t Got» και όλοι οι ραδιοφωνικοί σταθμοί παίζουν το «Nothing Compares 2 U», τραγούδι γραμμένο από τον Prince.
→ Υπέροχα δομημένο κρασί, ξεχωρίσαμε αμέσως δύναμη και πολυπλοκότητα. Βαθύ σκούρο χρώμα, μέτριας έντασης μύτη (την επόμενη ημέρα ήταν σαφέστατα πιο εκφραστική), με νότες καψαλισμένου ξύλου. Στο στόμα κυριαρχούν μαγειρεμένα κόκκινα φρούτα και μαύρη σοκολάτα. Αν η ετικέτα έγραφε «Barolo» (ήταν καλή χρονιά το 1990), θα το πληρώναμε εκατοντάδες ευρώ. Ήταν όμως Κάβα Μπουτάρη, και έτσι, χωρίς να «ματώσουμε», απολαύσαμε ένα σπουδαίο κρασί.
1991
Καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, αρκετά κράτη της Ανατολικής Ευρώπης αποσπώνται από τον έλεγχο της ΕΣΣΔ και ανακηρύσσουν την ανεξαρτησία τους. Προβάλλεται στους κινηματογράφους η ταινία «Silence of the Lambs» (Η σιωπή των αμνών), με τον Άντονι Χόπκινς να ξεστομίζει: «Ένας απογραφέας πήγε να μου κάνει τεστ κάποτε. Έφαγα το συκώτι του με φάβα και ένα ωραίο Chianti». Αυτά έλεγε για το Chianti ο Χόπκινς, όμως μην ξεχνάμε ότι υποδυόταν έναν ψυχοπαθή στην ταινία.
→ Το 1991 ήταν κακή χρονιά για την Τοσκάνη και για όλη σχεδόν την Ελλάδα, λόγω πολλών βροχοπτώσεων. Απ’ αυτή την εσοδεία απουσιάζει εντελώς το Αγιωργίτικο.
1992
Τον Ιανουάριο, ο πρόεδρος της νεοσύστατης Ρωσικής Ομοσπονδίας, Μπορίς Γιέλτσιν, ανακοινώνει ότι σταματά τη στόχευση αμερικανικών πόλεων με πυρηνικά όπλα. Τον Ιούλιο, τρομοκρατική επίθεση της 17 Νοέμβρη στην καρδιά της Αθήνας, με αθώο θύμα τον 20χρονο Θάνο Αξαρλιάν. Κυκλοφορεί το άλμπουμ «Unplugged» του Έρικ Κλάπτον.
→ Ο χάρτης της Ευρώπης αλλάζει με τη σύσταση νέων κρατών και η Κάβα Μπουτάρη αποκτά κοσμοπολίτικο προσανατολισμό, με την «είσοδο» του Cabernet Sauvignon. Ωραία, πρωτογενή αρώματα με ανθικές νύξεις. Κεράσι, δαμάσκηνο και διακριτική δρυς στο στόμα. Απολαυστική επίγευση με νότες μελιού.
2000
Αλλαγή χιλιετίας και παγκόσμιος πανικός για τον υποτιθέμενο ιό που θα χτυπούσε τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα συστήματα των τραπεζών. Τον Ιούνιο, ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος υψώνει αντίγραφο από το λάβαρο της Ελληνικής Επανάστασης στο συλλαλητήριο της πλατείας Συντάγματος ενάντια στην κατάργηση του θρησκεύματος στις ταυτότητες. Πρεμιέρα για την ταινία «Requiem for a Dream» (Ρέκβιεμ για ένα όνειρο) του Ντάρεν Αρονόφσκι.
→ Στο χαρμάνι έχει προστεθεί Syrah, κάτι που είναι εύκολα διακριτό στο χρώμα και στην αρωματική ένταση. Η νέα χιλιετία βρίσκει την Κάβα Μπουτάρη πληθωρική, όπως αρέσουν τα ερυθρά στους περισσότερους Έλληνες καταναλωτές. Αμέτρητοι συνδυασμοί φαγητού στέκονται δίπλα του, εμείς όμως θα το προτείναμε ανεπιφύλακτα ως ποτήρι σε wine bar.
2001
«Η μέρα που άλλαξε τον κόσμο» ή, αλλιώς, 11η Σεπτεμβρίου. Λίγες μέρες μετά, ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους ανακοινώνει πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Τον Δεκέμβριο, ξεκινά η διάθεση στο κοινό τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ από την Τράπεζα της Ελλάδος. Η Ισλανδή μουσικός Björk κερδίζει βραβείο Γκράμι καλύτερου άλμπουμ εναλλακτικής μουσικής για το «Vespertine».
→ Τη χρονιά αυτή υπερτερούν οι κοσμοπολίτικες ποικιλίες και περιορίζεται το Ξινόμαυρο. Το χαρμάνι αποκτά χαρακτήρα που δείχνει ότι στέκεται επάξια σε ξένες αγορές, κυρίως νεοκοσμίτικες. Είναι νόστιμο, πίνεται οπουδήποτε και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.
2005
Τον Ιούλιο, τρομοκρατικές επιθέσεις αυτοκτονίας από εξτρεμιστές μουσουλμάνους στο κέντρο του Λονδίνου, όπου σκοτώνονται 56 πολίτες. Τον Αύγουστο, λίγο πριν προσγειωθεί στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος», αεροσκάφος της Helios Airways συντρίβεται στο Γραμματικό, με θύματα και τους 121 επιβαίνοντες. Η ταινία «Million Dollar Baby» του Κλιντ Ίστγουντ κερδίζει τέσσερα βραβεία Όσκαρ.
→ Μεγάλη αρωματική συμπύκνωση, με το βύσσινο να ξεχωρίζει, και νύξεις φρεσκοτριμμένου πιπεριού. Πιο γεμάτο σώμα, μέτρια οξύτητα, ευχάριστα τανικό.
2008
Η κατάρρευση της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο ταράζει τις αγορές και ξεκινάει μια παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Η Ελλάδα ασκεί βέτο στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι για την ένταξη των Σκοπίων στη συμμαχία. Κυκλοφορεί το άλμπουμ «Third» του αγγλικού συγκροτήματος Portishead.
→ Πιο μοδάτος, φρουτώδης χαρακτήρας με βοτανικές νότες και τσιγαρισμένο μπέικον στο τελείωμα. Γευστική ένταση και επίγευση με νύξεις κουβερτούρας.
2012
Τον Απρίλιο, ο Φρανσουά Ολάντ αναδεικνύεται νικητής των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία. Τον Ιούλιο, αναλαμβάνει πρωθυπουργός ο Αντώνης Σαμαράς με τη στήριξη ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ. Η βουβή ταινία του Μισέλ Χαζαναβίσιους «The Artist» κερδίζει πέντε βραβεία Όσκαρ.
→ Κρασί με σύγχρονο χαρακτήρα, που θα αφήσει όλους ικανοποιημένους στο τραπέζι. Αν του δώσουμε λίγο περισσότερο χρόνο, ίσως εξελιχθεί καλύτερα γευστικά.
2013
Τον Απρίλιο, πεθαίνει η πρώην πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ. Τον Ιούνιο, το αιφνίδιο κλείσιμο της ΕΡΤ δημιουργεί μεγάλη κυβερνητική κρίση. Ο εμβληματικός Λου Ριντ, μέλος των Velvet Underground και δημιουργός μεγάλων επιτυχιών, όπως το «Walk on the Wild Side», φεύγει από τη ζωή σε ηλικία 71 ετών.
→ Φτάσαμε στην τρέχουσα εσοδεία, που στοιχίζει λίγο περισσότερο από 10 €. Δεν έχουμε τίποτα περισσότερο να προσθέσουμε. Έχει ενδιαφέρον να το δοκιμάσετε, όπως διαθέσιμες υπάρχουν στα κελάρια της «Μπουτάρη Οινοποιητική» (Στενήμαχος Νάουσας) κάποιες από τις χρονιές που δοκιμάσαμε.
Η γοητεία του κρασιού έχει να κάνει με τον χρόνο, τις ιστορίες, τους μύθους. Κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία, ολωσδιόλου αληθινά, είναι ότι τη δεκαετία του ’80 η Κάβα Μπουτάρη έφτανε τις 600.000 φιάλες. Εκτός από τη μεγάλη επιτυχία και την αποδοχή από την ελληνική αγορά, αποτελούσε το ποιοτικό ερυθρό κρασί στο τραπέζι των ομογενών. Στις αρχές του ’90, η παραγωγή της Νάουσας ήταν σχεδόν 1.500.000 φιάλες, με το 50% να είναι εξαγώγιμο. Στις πρώτες σοδειές η Σαντορίνη έφτανε τις 500.000 φιάλες. Ας αναλογιστούμε το παρόν του ελληνικού κρασιού μέσα από το παρελθόν του. Όμως ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ είχε γράψει: «Ό,τι είναι παρελθόν είναι πρόλογος». Γι’ αυτό ας προετοιμαστούμε απλώς για ένα λαμπρό μέλλον.
